Անգլիայի «միջակ» ակումբները ներխուժում են Պրեմիեր լիգայի էլիտա

Հեռուստաընկերություններից ֆինանսավորվող Անգլիայի  Պրեմեիր լիգայի «միջակ» ակումբները գտնվում են ուժերի ծաղկման շրջանում:  «Լեսթերի» օրինակով կարելի է համոզվել, որ նման ակումբները ձգտում են հասնել «Չելսիի» և «Մանչեսթեր Յունայթեդի» մակարդակին` չվախենալով ոչնչից:

Վստահաբար կարելի է ասել, որ Անգլիայի Պրեմիեր լիգայի այս մրցաշրջանը պարզապես խելահեղ է: Առաջատար «Լեսթերը» 24  խաղից հետո վաստակել է 50 միավոր: Վերջին անգամ անցկացրած խաղերի և վաստակած միավորների նման հարաբերակցություն գրանցվել էր 2002-2003 թթ մրցաշրջանում: Եթե Կլաուդիո Ռանիերի թիմը շարունակի մնացած խաղերում հավաքել նույնքան հարաբերությամբ միավորներ, ապա մրցաշրջանը կավարտի 78 միավորով: Իսկ դա կլինի վերջին 19 տարվա մեջ առաջին անգամ, երբ մի  թիմ այդքան քիչ միավորներով չեմպիոն է դառնում: 1996-1997 թթ մրցաշրջանում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» չեմպիոն դարձավ` իր ակտիվում ունենալով 75 միավոր: Այդ ժամանակ «Կարմիր սատանաները» մի փոքր դանդաղեցին մրցաշրջանի վերջնամասում` 3 անգամ անընդմեջ ոչ-ոքի խաղալով: Այդուհանդերձ, Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնի թիմը կարողացավ մրցաշրջանի վերջնական արդյունքներով 7 միավորի առավելություն պահպանել երկրորդ տեղում ընթացող «Նյուքասլից»: 

Հնարավոր է, որ հաջորդ մրցաշրջանից մենք  կհետևենք ծանոթ պատկերի, երբ մրցաշարային աղյուսակի Թոփ 4-ում կլինեն բացառապես գրանդ ակումբներ` որոնք նույնիսկ մոտ չեն թողնի «միջակներին»: Այս տարի բոլոր գրանդ ակումբներն էլ ունեն որոշակի խնդիրներ: Սակայն, կարելի է ավելի խորն ուսումնասիրել «մեծ» ակումբների խնդիրները: 

Սկսենք թերություններից: Հիմա Անգլիայի առաջնությունում չկա հստակ ձևավորված Թոփ 4: «Չելսին» սկսեց կաղալ Ժոզե Մոուրինյոյի երրորդ մրցաշրջանում: Հնարավոր է, որ թիմի ելույթների վրա բացասական ազդեցություն ունեցան այն տրանսֆերներն, որոնք  թիմի  ընդհանուր ծախսերը կրճատելու հետևանք էին: 

«Մանչեսթեր Սիթին» կախվածություն ունի թիմի ավագ  Վենսան Կոմպանիից և Սերխիո Ագուերոյից: Նրանք երկուսն էլ համարվում են թիմի առաջատարները, սակայն շատ հաճախ վնասվածքների «զոհ» են դառնում: Այս իրավիճակը  չի կարող շտկել անգամ Պեպ Գվարդիոլան, ով հաջորդ մրցաշրջանից գլխավորելու է «Մանչեսթեր Սիթին»: 

«Մանչեսթեր Յունայթեդը» դեռևս մնում է նախկին գլխավոր մարզիչ Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնի ստվերում: Ինչպես երևում է նրանց չի բավականացնում հռչակավոր շոտլանդացու ոչ ստանդարտ մտքերը` որոնք  ծնվում էին  «գլազգոյական» մաստակ ծամելու արդյունքում:

«Արսենալը» մնում է «Արսենալ»: Թիմ, որը փառավորվում է իր հերոսական հաղթանակներով և հիմար պարտություններով` ամեն տարի հավաքելով գրեթե նույնչափ միավորներ: Եթե համարենք, որ մինչ այս մրցաշրջանի ավարտը, մեկ խաղի ընթացքում վաստակած միջին միավորների չափը կմնա նույնն, ապա «Արսենալը» կհավաքի 73 միավոր: Նախորդ մրցաշրջանում «Զինագործները» հավաքել էին 75 միավոր, իսկ դրան նախորդող մրցաշրջանում` 79: Դրանից առաջ էլ պատկերը հետևյալն էր` 73, 70, 68, 75, 72: Թվում է, որ Արսեն Վենգերի թիմն այս տարի համեմատած ավելի վստահ է հանդես գալիս և տպավորում է իր ցուցադրած խաղով, սակայն դա միայն թվում է: Նրանք ձեռք են բերել Թոփ մակարդակի դարպասպահի, գլխավոր մրցակիցները «կաղում» են, իսկ «Արսենալի» մոտ միևնույնն է` արդյունք չկա: 

Բայց եղել են այնպիսի մրցաշրջանններ, երբ գրանդ ակումբներն ունեցել են նույն խնդիրները, սակայն իրենց սխալները այնքան որոշիչ չեն եղել` ինչպես հիմա: Պետք է նշել, որ «միջակ» ակումբերի պոտենցիալն հասել է այնպիսի մակարդակի, որը թույլ է տալիս լուրջ մրցակցություն ցուցաբերել գրանդ ակումբներին:

Էվոլյուցիոն կենսաբան Ստիվեն Ջեյ Գուլդը 1996 թվականին  թողարկած իր «Լիարժեք տուն» գրքում գրել էր, որ 1941 թվականից հետո ոչ մի բեյսբոլիստ չի հասել հետ մղած գնդակների ավելի բաձր տոկոսային  հարաբերության` քան 0,4-ն: Վերջին անգամ նման արդյունք գրանցել էր Թեդ Ուիլյամսը: Շատ տեսություններ են փորձել գտնել այս խնդրի լուծումը: Արդյո՞ք նախկինում խաղացողների մակարդակն ավելի բարձր էր, թե՞ բազում թռիչքները ամբողջ երկրով մեկ խանգարում են մարզիկներին լավ խաղալ: Կամ միգուցե՞ պատճառն արհեստական լուսավորությունն է, երբ խաղերն անցկացվում են երեկոյան ժամերին:

Ատիվեն Ջեյ Գուլդը գտել է այս հարցի պատասխանը և խնդիրը բոլորովին էլ խաղացողների մակարդակների տարբերությունը չէ: Պարզվել է, որ մնացածներն են սկսել ավելի լավ խաղալ: Համեմատելով  21-րդ դարի և 1930-ականների գնդակներ ետ մղողներին, Գուլդն եկել է այն համոզման, որ այժմ նրանք ավելի լավ են խաղում: Հիմա խաղացողներն ունեն ավելի լավ ֆիզիկական տվյալներ, լավ հանդերձանք, իսկ ինքնաթիռով տեղի ունեցող ճանապարհորդություններն ավելի քիչ էներգիան խլում` քան գնացքով: Այնուամենայնիվ, այժմյան խաղացողները վիճակագրական տվյալներով զիջում են 20-րդ դարի մարզիկներին:

«Հեռացրու գնդակն այնտեղ, որտեղ մրցակիցը չի կարողանա հասնել դրան»,- ասում էր Ուիլյամսը: 

Սակայն Ուիլյամսի ժամանակներում գնդակներ ետ մղողների համար ավելի հեշտ էր, քանզի մնացած խաղացողներն ավելի դանդաղաշարժ էին և ճկունությամբ զիջում էին ներկայիս խաղացողներին: Բացի այդ, այն ժամանակներից ի վեր մեծ փոփոխություններ են տեղի ունեցել գնդակի փոխանցման տեխնիկայում, որոնց շնորհիվ փոխանցում կատարողները սովորել են խաբս տալ գնդակներ ետ մղողներին: 

Սա Գուլդի` էվոլյուցիայի վերաբերյալ կազմված թեզից մի հատված է: Նա գրում է.
«Կյանքի գովաբանվող առաջընթացը` դա շարժն է հասարակ համակարգերից դեպի առաջ, բայց ոչ խիստ սահմանված ձևով, որը թեև բարդ, բայց միևնույն ժամանակ ձեռնտու է համակարգի գոյության համար»: Հեղինակը ներկայացնում է վատ խաղացողների դեպի լավը միտվելու հարաբերության կորի բաշխումը: Կարճ ասած, Գուլդի փաստարկն հետևյալն է. գնդակներ ետ մղողների առաջխաղացումը ժամանակի ընթացքում  նվազել է, այն դեպքում, երբ ետ մղված գնդակների տոկոսային հարաբերությունը մնացել է նույնը, իսկ մնացած խաղացողների վիճակագրական տվյալները բարելավվել են, որի ընթացքում էլ նրանք աստիճանաբար սկսել են հավասարվել գնդակներ ետ մղողներին:


Շատ հնարավոր է, որ հենց նմանատիպ դեպքի մենք ականատես ենք լինում Անգլիայի Պրեմիեր լիգայի այս մրցաշրջանում: 2003 թվականին Ռոման Աբրամովիչը  «Չելսի» գնելով, հեղափոխեց ֆուտբոլի տնտեսական մոդելը: Որպեսզի քո առջև դնես չեմպիոնական առաջադրանքներ, հիմա անհրաժեշտ է ծախսել մեծ գումարներ, թեկուզ որ այդ գումարները առաջացել են բարեգործության կամ Ռոման Աբրամովիչի հաջողված ֆինանսական գործարքների շնորհիվ:

Այնուամենայնիվ, հեռուստաընկերությունների կողմից առաջարկվող բարելավված պայմանագրերի շնորհիվ անգլիական ակումբներն այժմ ֆինանսական խնդիրներ չունեն: Աշխարհահռչակ «Deloitte» խոշորագույն հաշվապահական կազմակերպության տվյալներով, աշխարհի ամենահարուստ ֆուտբոլային 30 ակումբներից 17-ը հանդես են գալիս Անգլիայի Պրեմիեր լիգայում (և դա դեռ այն դեպքում, երբ հաջորդ մրցաշրջանից  սկսած նոր ուժի մեջ կմտնեն հեռուստատեսային բարելավված պայմանագրերը):

Դիմիտրի Պայետը տեղափոխվեց «Վեստ Հեմ», Անդրե Այուն` «Սուոնսի», իսկ Յոհան Կաբայը` «Քրիստալ Փելաս»: Հիմա  «միջակ» և հետնապահ ակումբները պարտավոր չեն մեծ գումարներով վաճառել իրենց առաջատարներին, որպեսզի բավարարեն մնացած խաղացողների ֆինանսական պահանջները: Հաշվի առնելով ակումբների միտումը նոր ֆուտբոլիստներ գնելու հարցում, հարկ է նշել, որ յուրաքանչյուր տրանսֆերային պատուհանի  ժամանակ գործում է տրանսֆերների քանակի  սահմանափակում: Եվ  այս ամենը կարող է հասնել իր գագաթնակետին, երբ  Անգլիայի Պրեմիեր լիգան ներկայացնող ակումբները դառնան աննկարագրելի հարուստ` ունենալով ավելին, քան իրենց անհրաժեշտ է: Այս դեպքում հանգում ենք Գուլդի տեսությանը, ըստ որի նորմալ բաշխման կորը նեղանում է:

Երբեմնի անվիճելի առաջատարները զիջում են իրենց դիրքերը: «Մեծ» ակումբները կորցրել են իրենց էներգետիկ դաշտը: Այժմ ոչ մի ակումբ մյուսից չի վախենում: Հիմա յուրաքանչյուր թիմ դուրս գալով ցանկացած ֆուտբոլային խաղադաշտ, մտածում է, որ ի վիճակի է հասնել դրական արդյունքի, այն դեպքում, երբ նախկինում մի շարք ակումներ մտածում էին թե ինչպես խուսափեն ջախջախվելուց:

Միգուցե  այս միտքը հնչում է չափից դուրս լավատեսորեն, սակայն հնարավոր է, որ «Լեսթերի» հավանական  ձեռքբերումները թույլ կտան համոզել Ջեյմի Վարդիին և Ռիհադ Մահրեզին, որպեսզի նրանք մնան իրենց «փոքրիկ» ակումբում, այլ ոչ թե տեղափոխվեն գիգանտ ակումբներ և նստեն պահեստայինների նստարանին, ինչպես դա անում են Լոիկ Ռեմին և Ֆաբիան Դելֆը:


Զավեշտալի է նաև այն հանգամանքը, որ Անգլիայի Պրեմիեր լիգայի երկու ամենահետաքրքիր մարզիչները գտնվում են ոչ այնքան հարուստ ակումբներում (5-րդ և 6-րդ տեղեր): Իրենց մարզիչների օգնությամբ «Լիվերպուլն» ու «Տոտենհեմը» կպայքարեն Չեմպիոնների Լիգայի հաջորդ մրցաշրջանի ուղեգրերի համար:

Ինչ-որ մի պահ անգլիական ֆուտբոլի վերնախավը վերջապես  կհանգստանա: Լիովին հավանական է, որ Անգլիայի Պրեմիեր լիգայի խիստ գրաֆիկը ևս ազդում է անգլիական ակումբների Չեմպիոնների Լիգայում ցուցադրած ելույթների վրա, բայց միևնույն ժամանակ հնարավոր է, որ եվրոպական մրցաշարերը նույնպես բացասաբար կանդրադառնան Անգլիայի լավագույն ակումբների վրա:

Ամենայն հավանականությամբ, մի քանի տարի անց ևս ԱՊԼ-ի այս մրցաշրջանը տարօրինակ կհամարվի, բայց կան նաև դրան հակասող պատճառներ: Երբ առաջնությունում բոլոր թիմերը հարուստ են, ապա աստիճանաբար ամեն ինչ կգնա նրան, որ թիմերի մեջ հավասարություն կտիրի, և մրցաշարային աղյուսակում թիմերին միմյանցից մեծ քանակությամբ միավորներ չեն բաժանի:


                                                                               Միհրան Ալեքսանյան